Jesteś niezalogowany
NOWE KONTO

Polski Deutsch

      Zapomniałem hasło/login


ä ß ö ü ą ę ś ć ł ń ó ż ź
Nie znaleziono żadnego obiektu
opcje zaawansowane
Wyczyść

 
 
 
  ID: 9379010

Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Cerekwicy Nowej (d. pałac)

Schloss Zerkwitz, Prv. Erziehungs Anstalt Zerkwitz



Budowa
XVII / XVIII
 
Pałac z XVII/XVIII w. i XVIII/XIX w.
Pierwsze wzmianki o „Czirequiczy” znajdujemy w 1. poł. XV w., gdy jej dziedzicami byli bracia Szymek i Marcin. W 1444 r. Marcin zapisywał żonie Małgorzacie 70 grzywien posagu i t. wiana. W 2. poł. XV w. dziedzicem był Jan, syn Szymka. Ten nazywał już siebie Cerekwickim. On i jego rodzina pieczętowali się herbem Zaremba. Jan wzmiankowany był jeszcze pod k. stulecia, gdy miał zwrócić poddanego Maciejowi Jaraczewskiemu (również herbu Zaremba), burgrabiemu pyzdrskiemu. ...
Pałac z XVII/XVIII w. i XVIII/XIX w.
Pierwsze wzmianki o „Czirequiczy” znajdujemy w 1. poł. XV w., gdy jej dziedzicami byli bracia Szymek i Marcin. W 1444 r. Marcin zapisywał żonie Małgorzacie 70 grzywien posagu i t. wiana. W 2. poł. XV w. dziedzicem był Jan, syn Szymka. Ten nazywał już siebie Cerekwickim. On i jego rodzina pieczętowali się herbem Zaremba. Jan wzmiankowany był jeszcze pod k. stulecia, gdy miał zwrócić poddanego Maciejowi Jaraczewskiemu (również herbu Zaremba), burgrabiemu pyzdrskiemu. W XVI w. w skład dóbr Cerekwickich wchodziło także Strzyżewo. Pod koniec XVI wieku część dóbr nabył od Jana C. Aleksander Rozdrażewski z Nowegomiasta. Na pocz. XVII w. współdziedzicem był także Jan Jełowiecki, a następnie Mikołaj Cielęcki ożeniony z Dorotą Domiechowską h. Prawdzic. Siedzieli tu także Bielawscy: Piotr ożeniony z Jadwigą Dobczyńską. Ta po śmierci męża, ok. 1609 r. dała część wsi oraz łąkę z dąbrową, w dożywotnie użytkowanie, Feliksowi Sośnickiemu h. Trąby – synowi Mikołaja. Z kolei Cielęcki swoją część sprzedał Piotrowi Napruszewskiemu, synowi Stanisława. W 1. poł. XVII w. część wsi przezwano C. Kościelną. Należała ona do Sośnickiego, a po jego bezpotomnej śmierci do Władysława Bojanowskiego h. Junosza i Zofii Zakrzewskiej. Główny majątek nazwano Cerekwicą Wielką, a jego dziedzicem był Łukasz Bojanowski, syn Gabriela, który kupił majętność od Napruszewskiego. To właśnie Bojanowscy byli budowniczymi pierwszego dworu w C., wzniesionego zapewne w stylu barokowym. W 2. poł. XVII w. wieś po Łukaszu odziedziczył jeden z jego ośmiu synów – Samuel Bojanowski. Za jego rządów w skład majątku wchodziła także C. Kościelna. Jeszcze w 1681 r. Samuel zastawił część wsi Andrzejowi Sośnickiemu, zaś w późniejszym okresie wzmianki o nim się urywają. Pod koniec stulecia na części dóbr pewne sumy posiadał ksiądz Teodor Słonecki, filipin z Gostynia. W 1691 r. zapisał tę sumę kongregacji. Kolejnym dziedzicem był Kazimierz Bojanowski (młodszy brat Samuela) ożeniony z Bogumiłą Siekierzycką. Mieli oni czworo dzieci, w tym córkę Mariannę oraz syna Andrzeja. Marianna wyszła za Jana Czachórskiego, z którym miała syna Franciszka. Ten w 1726 r. występował przeciwko Janowi Antoniemu Bojanowskiemu o sumę posagową matki z dóbr Cerekwica. Niestety nie potrafimy wytłumaczyć jakim sposobem dobra przeszły w ręce dość dalekiego krewnego – owego Jana Antoniego B. (1690-1743). Był on synem Jakuba i Teresy Sokolnickiej h. Nowina. Pełnił liczne funkcje: podstolego kaliskiego, nakielskiego, burgrabiego gnieźnieńskiego, etc... W 1714 r. ożenił się z Jadwigą Joanną Watta-Belęcką h. Samson, a w rok po jej śmierci, ok. 1721 r., z Ludwiką Potocką z Potoka h. Pilawa. Z pierwszej żony pochodziły dzieci: Antoni, Petronella, Walenty Felicjan Józef i Felicjan Erazm Antoni, a z drugiej: Anna, Teodor Anastazy, Wiktor Junosza Ludwik, Karol Teofil i Florian Edmund.
Na pocz. lat 30. XVIII w. Bojanowscy sprzedali majątek Piotrowi Grabskiemu h. Wczele (1700-1742), synowi Franciszka i Heleny Bojanowskiej, ożenionemu z Heleną Mieszkowską h. Odrowąż. Po przedwczesnej śmierci dziedzica dobra przekazano jego bratu przyrodniemu (z matki Heleny Bronikowskiej) – Stanisławowi Adamowi Grabskiemu (1697-1767). Ten w 1753 r. sprzedał C. i część Strzyżewka Franciszkowi Rychłowskiemu z Ostrowa h. Nałęcz (1720-1766), synowi Kazimierza i Barbary Koźmińskiej. Franciszek w 1740 r. zaślubił Justynę Grabską, z którą mieli czworo dzieci: Antoninę, Apolinarę, Ignacego i Jadwigę. WGM posiada tu pewną lukę, gdyż zapewne kolejną żoną Franciszka była Jadwiga Radomicka, z którą miał on jeszcze kilkoro kolejnych dzieci. Zmarł dnia 11 października 1766 r. i pochowany został u reformatów w Kaliszu. Dobra odziedziczyła córka Apolinara, która ok. 1770 r. zaślubiła Benedykta Wyssogotę-Zakrzewskiego h. Wyskota. Ci mieli ośmiu synów: Antoniego Tobiasza, Ignacego Wojciecha, Wacława Michała, Józefa, Walentego Hilarego Ignacego, Hermenegilda Franciszka a Paulo, Tadeusza i Macieja Aleksandra oraz córkę Justynę Katarzynę Monikę. Większość tychże dzieci rodziła się w drugim majątku Zakrzewskich – Zimnowodzie. Kilkoro z nich zmarło nie osiągnąwszy pełnoletności. Pod koniec XVIII w. dziedzicem został Ignacy, ożeniony z Faustyną Grodzicką. W 1795 r. w Zimnowodzie urodził się ich syn Hieronim Michał Franciszek, a 2 lata później Gwidon Jan Nepomucen Piotr. W 1802 r. urodził się kolejny syn – Jan z Dubli Marceli Józef (zm. w 1809 r. na ospę) i w 1805 r. Anastazja Dumna Teofila. Dziedzic zmarł na nieustaloną chorobę w dniu 7 lipca 1810 r., mając 54 lata. W 1812 r. córka Marianna zaślubiła Nepomucena Bojanowskiego, sędziego pokoju z Ostrowieczna. Trzy lata później jej siostra Józefa wyszła za Józefa Gajewskiego – dziedzica Sarnowa. W latach 20. XIX w. kolejnym dziedzicem C. i Z. został najstarszy z rodzeństwa – Hieronim Rychłowski. Ożenił się on z Teklą Taczanowską h. Jastrzębiec. Na dworze w C. rodziły się ich dzieci, m.in. syn Sylwester Makary (ur. 1822), Jan Karol (ur. i zm. 1830), Bolesław Dominik (ur. 1832) i Maksymilian Jakub (ur. 1833). W międzyczasie owdowiała siostra dziedzica – Józefa – która w 1836 r. we dworze w C. wyszła za Wita Gorzeńskiego, dziedzica dóbr Karmin. Pięć lat później w Z. 18-letnia Emilia Rychłowska wyszła za Włodzimierza Bojanowskiego, posesora Kempy. W cerekwickim dworze rodziły się także dzieci posesorów, którymi w latach 40. byli Franciszka z Zakrzewskich i Roman Moraczewscy. W 1855 r. w Z. zmarła stara dziedziczka – Faustyna z Grodzickich, wdowa po Ignacym Rychłowskim; pochowana została w miejscowym kościele. W 1864 r. zmarła Józefa, która z kolejnymi mężami mieszkała we dworze w C. przez całe swoje życie. Ją także pochowano w kryptach miejscowego kościoła. Pozostali spadkobiercy zdecydowali o sprzedaży Cerekwicy i dnia 23 października 1867 r. dobra wystawiono na licytację w sądzie pleszewskim. Nabywcą został Bolesław Czapski, ożeniony z Marią Skórzewską. Zimnowoda została oddzielona od Cerekwicy, zaś jej dziedzicami zostali Łubieńscy. Niedługo po wprowadzeniu się do nowego dworu Czapskim urodziła się córka Maria Helena, a w 1870 r. Helena Anastazja Aleksandra, która zmarła mając zaledwie miesiąc i 10 dni. Kolejne dzieci Czapskich to: Zofia Maria (ur. 1871), Ludwika, Maria Anastazja Teresa (ur. 1871) i Franciszek Eustachy Ansgary (ur. 1873).
W 1885 r. Cerekwica dzieliła się na wieś, gminę i dominium w pow. pleszewskim. Wraz z folwarkiem Strzyżewko liczyła 2764 morgi obszaru. Część wiejska miała 28 domów i 190 m-ców, zaś gmina z domeną 15 domów i 241 m-ców. Pełne nazwisko właścicieli brzmiało Hutten-Czapscy, zaś pieczętowali się oni herbem Leliwa. Dopiero na mocy rozporządzenia wojewody pozn. z 1937 r. zezwolono im posługiwać się nazwiskiem w pełnym brzmieniu. Jednak Cerekwicę opuścili oni znacznie wcześniej, bo pod koniec XIX w., kiedy to postanowiono sprzedać dobra pruskiej Komisji Kolonizacyjnej. Już na początku XX w. w dworze powstał Zakład Wychowawczy, który jak widać na niemieckiej pocztówce z pocz. XX w. nazywany był „Domem Familijnym”. Po 1919 r. Zakład przekształcono w Wojewódzki Zakład Wychowawczy dla Chłopców. Nadzór nad jego działalnością sprawował Wydział Oświatowo – Wychowawczy przy Starostwie Krajowym w Poznaniu. Dyrektorem Zakładu był nauczyciel i jeden z jego założycieli – Stanisław Krzewiński. Do Zakładu oprócz dworu należały budynki gospodarcze, szkoła, bud. administracyjny, cieplarnia i 44 ha gruntów, w tym 30 ha roli. W Cerekwicy zwanej już wówczas „Nową”, leżącej w pow. jarocińskim, mieszkało w 1930 r. 496 osób. We wsi znajdował się także niewielki majątek ziemski (102 ha), należący do Leona Wege.
Po wybuchu 2. wojny światowej Niemcy wyeksmitowali wychowanków do obozu pracy w Kiekrzu. W Cerekwicy początkowo przetrzymywano internowanych ziemian z Jarocina i okolic, a w grudniu 1939 r. zakład przejęło Hitlerjugend. Po wojnie, w 1945 r. władze postanowiły przywrócić przedwojenną funkcję obiektu. Powrócił tu też przedwojenny dyrektor – Stanisław Lissowski – który już od marca 1945 r. organizował działalność zakładu. Po śmierci Lissowskiego w 1947 r. jego funkcję objął dotychczasowy nauczyciel - Kazimierz Napierała. We wrześniu 1948 r. powołano w Cerekwicy Zakład Wychowawczy dla Dziewcząt, natomiast chłopców przeniesiono do Owińsk pod Poznaniem. Dziewczęta kończyły w C. najpierw szkołę podstawową, następnie dwuletnią szkołę zawodową. Równocześnie prowadzono zajęcia praktyczne z krawiectwa, dziewiarstwa i ogrodnictwa. W takiej postaci zakład przetrwał do 1968 r., kiedy to przekształcono go w zakład poprawczy dla dziewcząt. Szkołę i warsztaty pozostawiono bez większych zmian. Co roku w placówce przebywało ok. 90 wychowanek. Kolejne zmiany profilu Zakładu nastąpiły w 1987 r. oraz w 1994 r. gdy powołany tu został Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy.

Za
Pokaż więcej Pokaż mniej
 

  • Data: 1899-1900
    komentarze: 4
    Stacja kolejowa Wojciechowo, sanatorium, kościół ewangelicki w ...